Demokracja bezpośrednia

Z Wiki2

Demokracja bezpośrednia - (z greckiego Demos = lud oraz kratein = panować czyli bezpośrednie panowanie ludu) system polityczny, w którym decyzje podejmuje się przez głosowanie ludowe (plebiscyt, referendum), w którym wziąć udział mogą wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania. W demokracji bezpośredniej, w porównaniu do obecnej w większości państw zachodnich demokracji pośredniej, wyborcy mają większy i bardziej bezpośredni wpływ na podejmowane przez władze decyzje.

Spis treści

Historia

Szablon:Do poszerzenia Początki demokracji bezpośredniej sięgają starożytnych Aten.

Współczesne występowanie

Elementy demokracji bezpośredniej występują w większości współczesnych systemów demokracji pośredniej, w Polsce są to głównie referenda lokalne w sprawie odwołania organów samorządu terytorialnego oraz referenda ogólnopolskie w najważniejszych sprawach ustrojowych (przyjęcie Konstytucji, przystąpienie do Unii Europejskiej). Nie ma jednak tradycji podejmowania decyzji przez referenda i większość ważnych decyzji podejmuje parlament.

System najbliższy demokracji bezpośredniej występuje obecnie w Szwajcarii - praktycznie każda ustawa federalna i lokalna może zostać poddana pod referendum; według szacunków prowadzi się tam więcej referendów niż we wszystkich pozostałych państwach świata łącznie. Generalną tendencją jest, że na poziomie samorządowym występuje system bliższy demokracji bezpośredniej niż na poziomie wyższym.

Oprócz Szwajcarii demokrację bezpośrednią w podobnej formie stosuje się również w Liechtensteinie. [1],

Porównanie demokracji pośredniej i bezpośredniej

Demokracja bezpośrednia pozwala uniknąć niektórych problemów demokracji pośredniej:

  • Wynik referendum oddaje opinię ludzi w danej chwili, nie w chwili ostatnich wyborów. W krajach gdzie przez ten czas następują zwykle duże zmiany poparcia dla ugrupowań politycznych (tak jak np. w Polsce) demokracja pośrednia musi prowadzić do podejmowania decyzji wbrew woli wyborców. W demokracji pośredniej częściowo przeciwdziałać mogłyby temu częstsze wybory (np. co rok).
  • Głosowania na jedną z dwóch możliwych propozycji, jakimi są typowe referenda, są całkowicie odporne na głosowanie taktyczne. Nie jest możliwe stworzenie takiego systemu dla większej liczby opcji, a typowe systemy wyborcze nie umożliwiają wyborcom podania list priorytetów kandydatów itp.
  • Referendum umożliwia wypowiedzenie się w dowolnej sprawie. Jeśli ktoś zgadza się z jedną opcją polityczną w pewnych sprawach, a nie zgadza się w innej, w demokracji pośredniej nie będzie dobrze reprezentowany. W demokracji bezpośredniej ma on możliwość głosować w każdej sprawie według własnego uznania, niezależnie od stanowiska partii politycznych.
  • Wyborcy mogą podjąć decyzję w konkretnej sprawie wbrew woli establishmentu politycznego.
  • Wyborcy są odporni na różnego typu naciski, korupcję i inne czynniki, które powodują podejmowanie decyzji wbrew woli wyborców w przypadku demokracji pośredniej.
  • Wyborcy mogą wykazywać większą inicjatywę w zarządzaniu państwem, mogą na przykład ustalać temat głosowania (np. w referendum wstępnym).

Narzędzia demokracji bezpośredniej

Referendum

Szablon:Main

  • Referenda -podział ze względu na moc prawną wyniku
    • referendum konstytutywne (stanowiące) - decyzja jest wiążąca;
    • referendum konsultatywne (opiniodawcze) - zasięganie opinii.
  • Referenda -podział ze względu na zobowiązanie władz do organizacji
    • referendum obligatoryjne - trzeba przeprowadzić;
    • referendum fakultatywne - można przeprowadzić.
  • Referenda -podział ze względu na sposób sformułowania pytania
    • referendum aprobatywne (afirmatywne) - przyjęcie;
    • referendum derogacyjne - odrzucenie.
  • Referenda -podział ze względu na zasięg terytorialny
    • referendum ogólnokrajowe - na terytorium całego kraju;
    • referendum lokalne - na wybranym terytorium (w Polsce - województwo, powiat, gmina).

Plebiscyt

Szablon:Main Inną formą demokracji bezpośredniej jest plebiscyt. Rozstrzyga on kwestie o charakterze kompleksowym, głosujący biorą pod uwagę całokształt warunków (np. przynależność terytorium do danego państwa, a tym samym ustroju).

Inicjatywa ludowa

Szablon:Main Istnieje również możliwość zgłoszenia inicjatywy ustawodawczej lub weta obywatelskiego. Obywatele mogą w ten sposób inicjować tworzenie aktów prawnych lub ich odrzucenie. Określona liczba obywateli (w Polsce sto tysięcy mających prawo udziału w wyborach parlamentarnych) może przedłożyć konkretną propozycję lub tylko założenia.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Szablon:Źródła Szablon:Demokracjaar:ديمقراطية مباشرة an:Democrazia direuta bg:Пряка демокрация ca:Democràcia directa cs:Přímá demokracie da:Direkte demokrati de:Direkte Demokratie et:Otsedemokraatia en:Direct democracy eo:Rekta demokratio es:Democracia directa fr:Démocratie directe ko:직접 민주제 hr:Izravna demokracija it:Democrazia diretta he:דמוקרטיה ישירה sw:Demokrasia ya moja kwa moja lt:Tiesioginė demokratija hu:Közvetlen demokrácia nl:Directe democratie ja:直接民主制 no:Direkte demokrati nn:Direktedemokrati pt:Democracia direta ro:Democraţie directă ru:Прямая демократия simple:Direct democracy sk:Priama demokracia sl:Neposredna demokracija sr:Neposredna demokratija fi:Suora demokratia sv:Direkt demokrati th:ประชาธิปไตยทางตรง tr:Doğrudan demokrasi uk:Пряма демократія vi:Dân chủ trực tiếp zh-yue:直接民主 zh:直接民主制


Błąd rozszerzenia cite: Istnieje znacznik <ref>, ale nie odnaleziono znacznika <references/>
Źródło „https://prawda2.info/wiki/Demokracja_bezpo%C5%9Brednia”