Strategia rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce na lata 2009-2013
wszytko już zaplanowali
Zakres czasowy Strategii
Strategia została skonstruowana na pięć lat, tj. na lata 2009-2013. Powyższy okres wydaje się właściwy z uwagi na:
1) ujmowanie pięcioletnich okresów w wielu strategiach średniookresowych,
2) podobny końcowy termin realizacji strategii (2013 r.) w innych powiązanych strategiach rządowych, m.in. w „Strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013” czy „Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia 2007-2013”,
3) ujęcie w nim planowanego przez rząd momentu przejścia Polski do strefy euro (1 stycznia 2012 r.) oraz innych wydarzeń przewidywanych w 2012 r. (m.in. EURO 2012), co sprawia, że strategia ma bardziej kompleksowy charakter (strategia znacznie krótsza, np. 3-letnia, mogłaby nie uwzględniać powyższych okoliczności),
4) konieczny dość długi okres na przygotowanie i wejście w życie (z uwzględnieniem ewentualnych okresów vacatio legis), a następnie odczucie skutków niezbędnych regulacji wynikających z przyjmowanej strategii.
Struktura Strategii
Struktura Strategii zakłada podział na dwie części- część teoretyczno- diagnostyczną oraz właściwy program realizacji przyjętych celów strategicznych wraz z opisem proponowanych działań, podmiotów odpowiedzialnych oraz harmonogramem ich realizacji.
Rozdział I przedstawia charakterystykę obrotu gotówkowego i bezgotówkowego wraz z miernikami, podaje definicje i rodzaje płatności. W rozdziale II znajduje się obszerna diagnoza obrotu bezgotówkowego i gotówkowego w Polsce, zawierająca m.in. porównanie do innych krajów UE.
Tematem III rozdziału są aspekty międzynarodowe, a więc działania organów UE i EBC w zakresie obrotu bezgotówkowego, informacje nt. Programu SEPA (Single Euro Payments Area- Jednolity Obszar Płatności w Euro), czy doświadczenia innych państw europejskich w obszarze walki z gotówką. W kontekście przyszłego wstąpienia Polski do Strefy Euro, wskazuje się również na obrót bezgotówkowy, jako czynnik zmniejszający koszty przyjęcia wspólnej waluty euro.
Analiza SWOT jest niejako podsumowaniem części I i obrazuje mocne i słabe strony obrotu bezgotówkowego w Polsce oraz szansy i zagrożenia jego rozwoju.
Część II Strategii- najważniejszą z punktu widzenia jej celów- rozpoczyna wizja obrotu bezgotówkowego w Polsce w roku 2013:
„W 2013 r. polskie społeczeństwo (konsumenci), przedsiębiorcy i instytucje publiczne realizują większość płatności bez użycia gotówki.
Szeroki i powszechny dostęp do rachunków bankowych oraz infrastruktury płatniczej, a także społeczna świadomość korzyści wynikających z obrotu bezgotówkowego, umożliwiają efektywne zarządzanie środkami pieniężnymi na rachunkach bankowych i wykorzystywanie elektronicznych instrumentów płatniczych oraz pozwalają na dokonywanie w sposób elektroniczny wszystkich rodzajów płatności”.
Konstruując wizję obrotu bezgotówkowego w roku 2013, zakładano początkowo optymistycznie, że w następstwie realizacji określonych w Strategii celów szczegółowych, w 2013 roku społeczeństwo, podmioty gospodarcze i instytucje publiczne dokonywać będą w 100% płatności bezgotówkowych. Analiza innych państw UE wykazała jednak, że pomimo wdrażania nowoczesnych technologii w zakresie płatności i ciągłego ich usprawniania i uatrakcyjniania- pieniądz gotówkowy będzie nadal, w całej gamie instrumentów płatniczych, dominować.
Cel główny Strategii ujęty został zatem w sposób generalny i realistyczny i jest nim upowszechnienie obrotu bezgotówkowego w Polsce.
Z celu głównego wyodrębniono 6 celów szczegółowych, które obejmują swoim zakresem w sposób kompleksowy wszystkie najważniejsze zagadnienia związane z dokonywaniem i otrzymywaniem płatności przez trzy podstawowe grupy stron rozliczeń, tj. konsumentów (na których w strategii jest położony największy nacisk z uwagi na ich dominujący udział w ogólnej liczbie płatności), przedsiębiorstwa oraz instytucje publiczne.
W celu realizacji sześciu celów szczegółowych wskazanych w strategii, proponuje się sformułowanie dwudziestu działań, które obejmują swoim zakresem najważniejsze rozwiązania i propozycje niezbędne dla realizacji Strategii. Dla każdego z tych działań określony zostanie jego cel, uzasadnienie, opis działania, a także harmonogram obejmujący poszczególne czynności wchodzące w skład działania, podmioty odpowiedzialne za ich realizację i terminy ich realizacji. W celu monitorowania postępów realizacji działań przyjęto, podobnie jak dla celu głównego i celów szczegółowych, wskaźniki mierzące różne elementy związane z danym działaniem, ich wartości bazowe (tj. wartości z okresu przed uruchomieniem Strategii), ich przewidywane wartości z roku docelowego (tj. z 2013 r.), a także częstotliwość pomiaru wskaźnika i źródło danych.
Mapa Strategii
Cel główny: Upowszechnienie obrotu bezgotówkowego w Polsce
Cele szczegółowe:
Cel szczegółowy nr 1 – Zmniejszenie kosztów związanych z obsługą kasową i obiegiem gotówki
Cel szczegółowy nr 2 - Ograniczenie wykluczenia finansowego
Cel szczegółowy nr 3 – Zwiększenie wykorzystania rachunków bankowych i bezgotówkowych instrumentów płatniczych oraz zmniejszenie kosztów bezgotówkowych usług płatniczych
Cel szczegółowy nr 4 - Rozbudowa infrastruktury związanej z obrotem bezgotówkowym
Cel szczegółowy nr 5 - Pogłębienie wiedzy o obrocie bezgotówkowym oraz zwiększenie zaufania do usług bankowych
Cel szczegółowy nr 6 - Wsparcie realizacji krajowych i międzynarodowych programów i projektów
Działania realizujące cele szczegółowe
Działanie nr 1: Usunięcie barier regulacyjnych i wprowadzenie niezbędnych zmian w obowiązujących przepisach prawnych
Działanie nr 2: Działania na rzecz zastępowania kasowej obsługi oraz dokonywania i akceptowania płatności gotówkowych w instytucjach sektora publicznego oraz w podmiotach gospodarczych, w szczególności u masowych wierzycieli przez płatności bezgotówkowe
Działanie nr 3: Działania mające na celu ułatwianie warunków funkcjonowania instrumentów dokonywania płatności o niskiej wartości, w tym kwalifikowanych jako pieniądz elektroniczny
Działanie nr 4: Podjęcie działań mających na celu otwieranie i prowadzenie bezpłatnych lub tanich rachunków bankowych i rozpoczęcie korzystania z bezgotówkowych instrumentów płatniczych wśród osób o niskich dochodach, należących do kategorii osób starszych (powyżej 65 roku życia), mieszkańców mniejszych miast i wsi, osób niepełnosprawnych i osób bezrobotnych, a także wśród młodzieży powyżej 13 roku życia i studentów nieposiadających dotąd rachunku bankowego
Działanie nr 5: Zwiększenie funkcjonalności, bezpieczeństwa i zakresu wykorzystywania rachunków bankowych, kart płatniczych oraz innych bezgotówkowych instrumentów płatniczych
Działanie nr 6: Standaryzowanie i promowanie bankowości elektronicznej, dokonywania płatności za zakupy w Internecie oraz innowacyjnych instrumentów płatniczych
Działanie nr 7: Zintensyfikowanie działań mających na celu upowszechnienie polecenia zapłaty jako efektywnej metody regulowania płatności masowych
Działanie nr 8: Wypracowanie wspólnych standardów funkcjonowania kart miejskich oraz działania na rzecz rozwoju bezgotówkowego dokonywania mikropłatności w samorządach lokalnych
Działanie nr 9: Dostosowanie polityki cenowej banków za usługi związane z obrotem bezgotówkowym do zwiększonej liczby osób i podmiotów korzystających z tych usług
Działanie nr 10: Zmiana struktury opłat interchange dla szczególnych rodzajów akceptantów i płatności oraz dostosowanie tych opłat docelowo do poziomu średniego w Unii Europejskiej
Działanie nr 11: Rozwój infrastruktury bankowej i płatniczej (m.in. bankomatów, terminali POS, Internetu), umożliwiającej powszechne dokonywanie płatności bezgotówkowych, w szczególności w instytucjach publicznych oraz placówkach handlowo – usługowych z dominującą rolą mikropłatności oraz w mniejszych miejscowościach
Działanie nr 12: Zwiększenie bezpieczeństwa i zakresu funkcjonalności bankomatów oraz umożliwienie bezpłatnego z nich korzystania przez klientów każdego z banków
Działanie nr 13: Rozwój terminali samoobsługowych pozwalających na dokonanie płatności w lokalach banków z dostępem przez 24 godziny (na wzór bankomatów)
Działanie nr 14: Działania edukacyjne i promocyjne w zakresie obrotu bezgotówkowego skierowane do: dzieci, młodzieży i studentów, nauczycieli, społeczeństwa, osób starszych, osób niepełnosprawnych, osób o niskich dochodach lub bezrobotnych, przedstawicieli samorządów lokalnych i regionalnych izb obrachunkowych, pracowników banków, świadczeniodawców (pracodawców), sprzedawców/akceptantów bezgotówkowych instrumentów płatniczych oraz poszerzenie wiedzy wśród klientów banków na temat praw w zakresie bezgotówkowych instrumentów płatniczych oraz bankowych usług płatniczych
Działanie nr 15: Budowanie zaufania do gospodarki elektronicznej, bankowości elektronicznej i zakupów przez Internet oraz poszerzenie grona osób wykorzystujących Internet dla dokonywania płatności
Działanie nr 16: Działania banków mające na celu upraszczanie procedur bankowych oraz bardziej przyjazne podejście bankowców do klienta, budowanie stałej relacji z klientem, pozyskiwanie zaufania i jego pogłębianie
Działanie nr 17: Przeprowadzenie pogłębionych badań w zakresie obrotu bezgotówkowego i upublicznienie ich wyników
Działanie nr 18: Uwzględnienie działań mających na celu zwiększenie obrotu bezgotówkowego w krajowym planie przygotowania do przystąpienia Polski do strefy euro
Działanie nr 19: Wypracowanie efektywnych i bezpiecznych instrumentów bezgotówkowych oraz przygotowanie odpowiedniej infrastruktury płatniczej dla dokonywania wszelkiego rodzaju płatności przez kibiców uczestniczących w EURO 2012
Działanie nr 20: Kontynuowanie prac mających na celu wprowadzenie standardów SEPA w sektorze bankowym
Jednym z najważniejszym punktów Strategii jest budowa właściwego otoczenia prawnego. Konieczna jest rewizja istniejących aktów prawnych w zakresie formy dokonywania płatności oraz otrzymywania różnego rodzaju świadczeń i należności (w szczególności w zakresie formy wypłaty wynagrodzeń, wypłaty świadczeń emerytalno-rentowych, formy opłaty składek na ubezpieczenie społeczne rolników, podatków, szerszego udostępnienia usług bankowych dla osób niepełnosprawnych itd.) w kierunku likwidacji zasady uprzywilejowania gotówki. Zasadą powinno być dokonywanie wszelkiego rodzaju opłat i wypłat w formie bezgotówkowej, a gotówka powinna być niechcianą alternatywą tylko w przypadkach, gdy jest to nieodzowne. Oczekuje się również uchwalenia nowych przepisów regulujących rynek usług płatniczych (przede wszystkim chodzi tu o Dyrektywę o Usługach Płatniczych na Rynku Wewnętrznym, która powinna zostać transponowana do krajowego porządku prawnego najpóźniej do 1 listopada 2009 r.).
Celem o szczególnym znaczeniu w sensie społecznym jest ograniczenie wykluczenia finansowego. Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi na zlecenie ZBP tylko 54% Polaków posiada podstawowy rachunek bankowy. Tylko 13% Polaków aktywnie korzysta, pomimo niezaprzeczalnych zalet, z bankowości elektronicznej. Nieubankowienie wynikać może z wielu czynników, pośród których wymienić należy niewystarczający dostęp do usług finansowych (wynikający z nierównomiernego nasycenia infrastruktury bankowej- placówek, bankomatów i punktów sprzedaży, w szczególności na terenach mniejszych miast i wsi), brak właściwej edukacji, czy niski poziom dochodów. Dużym problemem jest wykluczenie finansowe osób niepełnosprawnych, dla których konieczne jest wypracowanie najbardziej optymalnych metod kontaktu z bankiem. Ważnym i w pewnym sensie niebezpiecznym rodzajem wykluczenia finansowego jest wreszcie samowykluczenie, działanie świadome i wynikające z negatywnych doświadczeń czy wręcz wyobrażeń na temat sektora finansowego.
Walka z wykluczeniem finansowym, jako jeden z ważnych kroków do rozwoju obrotu bezgotówkowego, ma duże szanse powodzenia pod warunkiem zaangażowania się w nią nie tylko banków, ale również władz publicznych. Jedną z koncepcji jest powstanie taniego rachunku bankowego o podstawowym, niezbędnym zakresie usług, którego posiadaczami mogłyby być osoby określane jako wykluczone finansowo. Duża część działań zaproponowanych w Strategii ma charakter edukacyjno- promocyjny.
Gotówka jest głęboko zakorzeniona w tradycji i wydaje się mieć jakąś magiczną aurę- sam fakt jej posiadania zdaje się zapewniać dobre samopoczucie znacznej części społeczeństwa. Konieczna jest zatem zmiana postaw wobec pieniądza, budowa zaufania do obrotu bezgotówkowego, a obecnie, w związku z perturbacjami na rynkach finansowych, również zaufania do sektora bankowego w ogóle. W ramach zaproponowanych w Strategii działań znajduje się m.in. kampania promocyjno- edukacyjna z zakresu obrotu bezgotówkowego, skierowania do przede wszystkim do grup nieubankowionych, ale także np. nauczycieli, którzy mogą przekazywać taką wiedzę w szkołach, czy do detalistów, którzy w tej chwili nie akceptują płatności bezgotówkowych. W ramach walki z wykluczeniem finansowym i edukacji i promocji obrotu bezgotówkowego mieści się budowanie i utrzymywanie pozytywnych relacji z klientem, w szczególności z klientem wymagającym, ze względu na różne okoliczności, szczególnej atencji i ukierunkowanego podejścia. Stopień wykorzystywania elektronicznych instrumentów płatniczych jest w dużym stopniu zależny od zaufania społeczeństwa do bezgotówkowych metod płatności, bankowości elektronicznej, płatności przez Internet itd. Poza ciągłym doskonaleniem bezpieczeństwa tego rodzaju transakcji (poprzez wprowadzanie nowych metod autentykacji i uwierzytelniania, certyfikacji, rozwiązań takich jak 3-D Secure, podpis elektroniczny, czy technologie mikroprocesorowe), należy je promować jako najbardziej optymalne, efektywne i funkcjonalne.
Strategia zakłada również m.in. rozbudowę infrastruktury związanej z obrotem bezgotówkowym, szczególnie w obszarach o niższym stopniu ubankowienia i w instytucjach publicznych. Kierunki działań to nie tylko zwiększanie liczby bankomatów, czy placówek, ale także rozwój systemów płatności o niskiej wartości, będących główną konkurencją gotówki, czy terminali samoobsługowych, które umożliwiałyby 24- godzinny dostęp do usług finansowych (przynajmniej podstawowych).
Strategię zamyka rozdział 9: System monitorowania i zarządzania Strategią, który ma zostać skonstruowany na etapie prac rządowych z uwagi na konieczność uzgodnień międzyresortowych i zaangażowanie administracji centralnej.
Wymienione wyżej działania powinny przyczynić się do istotnego zmniejszenia obrotu gotówkowego, a co za tym idzie kosztów związanych z obsługą kasową i obiegiem gotówki.
Strategia rozwoju obrotu bezgotówkowego w Polsce na lata 2009-2013 zawiera ich bardzo szeroki opis i wytycza kierunki walki z gotówką na najbliższe lata, które, w związku ze zbliżającą się datą przyjęcia Euro jako waluty wspólnej, będą obfitować w wyzwania.
_________________
Gaza Strefa śmierci
Wiki2
Wykop2
Linki
Szukaj
Ekipa
Rejestracja
Zaloguj
