21 zasad konserwatyzmu

JerzyS

21 zasad konserwatyzmu
Tomasz Gabiś

Clinton Rossiter

I. Ludzie mają złożoną i niezmienną naturę, w której zło, bezrozumność i pokusa przemocy są zawsze obecne, choć ukryte za zasłoną cywilizacji i kultury.

II. Między ludźmi istnieje naturalna nierówność. Jedyna możliwa równość zasadza się na posiadaniu przez nich równocennej duszy i na nienaruszalności ich osobistej godności.

III. W hierarchii ludzkich celów i wartości wolność stoi zawsze przed równością.

IV. Istnienie warstw społecznych jest nieuchronne i konieczne, stąd wszystkie próby osiągnięcia społecznej równości są nierozumne i daremne.

V. Potrzebna jest rządząca i zarazem służebna arystokracja.

VI. Zasada większości nie chroni od błędów i prowadzić może do tyranii.

VII. Pożądane jest rozproszenie i zrównoważenie władzy społecznej, ekonomicznej, kulturalnej i politycznej.

VIII. Człowiek nie otrzymuje swych praw w prezencie, lecz zapracowuje na nie i nabywa je dzięki swym zasługom.

IX. Obowiązki człowieka takie jak służba, posłuszeństwo, wysiłek, kultywowanie cnót, samoograniczenia i samodyscyplina są ceną, jaką płaci on za nabycie swych praw.

X. Własność prywatna ma zasadnicze znaczenie dla wolności, ładu społecznego i rozwoju.

XI. Odziedziczone instytucje, wartości, symbole i rytuały są uświęcone i nieodzowne.

XII. Religijne uczucia w człowieku i zorganizowana religia w społeczeństwie mają znaczenie podstawowe.

XIII. Rozum ludzki jest ograniczony i omylny.

XIV. Kształcenie i wychowanie to czynniki cywilizujące i dyscyplinujące.

XV. Pełna tajemnic, wielkości i tragizmu historia jest najlepszą nauczycielką człowieka w jego dążeniu do mądrości i cnoty.

XVI. Istnieją niezmienne zasady uniwersalnej sprawiedliwości.

XVII. Wspólnota - ten wspaniały i ustanowiony przez Opatrzność związek ziemi, praw, obyczajów, instytucji, tradycji, ideałów, rzeczy i ludzi - umarłych, żywych i jeszcze nienarodzonych - jest czymś ważniejszym niż kaprysy i roszczenia jednostki. Dlatego chcąc rozwiązać zawsze aktualną kwestię pogodzenia autorytetu z wolnością, należy odrzucić zarówno rozpasany indywidualizm, jak i kolektywizm.

XVIII. Szacunek dla innych, spokój ducha, uprzejmość, skromność, patriotyzm, dobre wypełnianie swoich obowiązków, samodyscyplina to cechy dobrego człowieka.

XIX. Stabilność, jedność, sprawiedliwość, ciągłość, bezpieczeństwo, ład, ograniczony zasięg zmian to cechy dobrego społeczeństwa.

XX. Powaga, autorytet, prawowitość, sprawiedliwość, konstytucyjność, rozpoznanie i uznanie własnych ograniczeń to cechy dobrego rządu.

XXI. Konserwatyzm jako temperament, charakter, wiara, stosunek do świata, filozofia i tradycja jest absolutnie niezbędny dla istnienia cywilizacji.

Przełożył Tomasz Gabiś
Pierwodruk: “Nowy Świat” , 30 listopada-1 grudnia 1991.
Źródło: Clinton Rossiter Conservatism in America, New York 1955.