Biblia która jak wszyscy (myślący) wiemy, opisuje dzieje narodu Izraela w sposób dość stronniczy, przedstawia ich zawsze w korzystnym świetle a wrogów demonizuje, poświęca sporo uwagi obecności Izraelitów w Egipcie. Biblia opisuje Izraelitów w Egipcie jako niewolników, którzy uciekając przed głodem udali się pod opiekę faraona, który okazał się być złym człowiekiem i ich po prostu jak gdyby nigdy nic uwięził i zniewolił. Czy jednak tak było na prawdę? Biblia czasem przedstawia relacje jak najbardziej prawdziwe, nigdy temu nie przeczyłem, ale czy i tym razem tak jest? Czy mała grupka niewolników, nieuzbrojona - wszak panowie raczej nie dają swoim niewolnikom mieczy, włóczni, łuków, tarcz i zbroi - mogła podnieść zbrojny bunt przeciwko ówczesnemu mocarstwu jakim był Egipt, a potem jeszcze dokonać zbrojnego podboju Kanaanu, wyniszczając do nogi wiele lokalnych plemion?
Spotkałem się kiedyś z ciekawą interpretacją dziejów Izraela według której Hebrajczycy faktycznie przebywali w Egipcie, ale nie dotarli tam jako niewolnicy, a jako... najeźdźcy. Tak jest, najeźdźcy. Teoria ta utożsamia Izraelitów z jednym ze szczepów konfederacji Hyksosów która ok 1650 r p.n.e podbiła Egipt i ustanowiła tam swoją władzę. Hyksosi byli konfederacją ludów kaukaskich i semickich, i zostali wyparci z Egiptu ok 1540 p.n.e. czyli po blisko 100 latach nieprzerwanych rządów, a część z hyksoskich niedobitków stała się niewolnikami i lennikami faraonów. Czy zatem przodkowie Hebrajczyków byli jednym ze szczepów wchodzących w skład konfederacji Hyksosów, którzy najpierw najechali i podbili Egipt, potem zostali zmarginalizowani/zwasalizowani przez inny szczep hyksoski lub dynastię tebańską, a potem przegonieni z powrotem do Palestyny w wyniku dalszych walk z Egipcjanami? Na korzyść tej hipotezy działają poszczególne fakty:
- Zbrojny podbój Kanaanu w okresie XIII-XV wieku wymagał co najmniej 20 tyś zbrojnych, wyposażonych w miecze, włócznie, łuki, tarcze, zbroje, dysponujących konnicą. Zbiegli niewolnicy nie byli by w stanie tak się dozbroić i nie mieli by wyszkolonych i wprawnych żołnierzy. Co innego zbrojne plemię, mocno poturbowane działaniami wojennymi ale wciąż wystarczająco silne by opanować Kanaan zamieszkały przez liczne plemiona semickie.
- Zbrojny podbój Kanaanu wymagał by dobrej logistyki i zaopatrzenia w żywność, co oznacza konieczność posiadania dużych stad owiec, kóz i zwierząt pociągowych. Niewolnicy na drodze rabunku nie byli by w stanie zapewnić sobie takiej logistyki i zaopatrzenia, ani przy 20 tyś zbrojnych, ani tym bardziej przy kuriozalnej liczbie 600 tyś zbrojnych opisanych w Biblii.
- Egipskie źródła pisane nie wspominają nic o 10 plagach i ucieczce Żydów, za to sporo o wygnaniu Hyksosów i zniewoleniu/zwasalizowaniu na drodze wojny wielu semickich plemion, między innymi plemienia Szasu i Habiru utożsamianych z Izraelitami, w tym samym mniej więcej chronologicznie okresie w którym Biblia opisuje zniewolenie i wyjście z Egiptu Izraelitów.
- Na pochodzącej z XV wieku p.n.e kolumnie w świątyni w Soleb, zbudowanej przez Amenhotepa III, wymieniającej pokonanych wrogów Egiptu, obok wspomnianego wyżej plemienia Szasu widnieje tetragram YHWH oznaczający Boga Jehowe, Boga Izraela. Jest to najstarszy znany przykład tetragramu, starszy od słynnej Steli Meszy, a już tym bardziej od Hebrajskiej Biblii. Co ciekawe kolumna ta wspomina o Szasu i ich bogu, Jehowie, ale ani słowem nie traktuje o rzekomej karze jakiej mieli z jego ręki doznać.
- Najważniejszym bóstwem politeistycznym czczonym przez Hyksosów w czasie gdy władali oni Egiptem był Set. Po obaleniu Hyksosów Set został zmarginalizowany i stał się postacią negatywną w egipskiej mitologii. Co ciekawe w Biblii Set to postać pozytywna, wprawdzie nie jest Bogiem, ale jako syn Adama i Ewy i praprzodek wszystkich ludzi ocalonych po potopie, jest postacią przedstawianą zdecydowanie w dobrym świetle. Po uformowaniu monoteizmu Hebrajczycy nie mogli już przedstawiać Seta jako Boga, ale zachowali o nim pozytywne relacje, w przeciwieństwie do tego co zrobili później z tą postacią Egipcjanie.
Co sądzicie o tej hipotezie?
|