Instytut Misesa – Ekonomia i Szkoła Austriacka
Chamberlain: Krótka historia bankructw USA
14/08/2011
Autor: John S. Chamberlain
Źródło: mises.org
Tłumaczenie: Dariusz Bogdanowicz
13 lipca Barack Obama opuścił wściekły trwające wówczas negocjacje nad podniesieniem limitu długu z ustawowego maksimum 14,294 bilionów dolarów. Wywołało to nową falę spekulacji na temat możliwego defaultu, tj. nieuregulowania przez Stany Zjednoczone zobowiązań finansowych. W tych okolicznościach warto przypomnieć poprzednie przypadki ogłaszania bankructw i ich skutki. Badając poprzednie defaulty, możemy starać się przewidzieć, co przyniesie przyszłość.
Kontynentalny default walutowy z 1779 roku
Pierwszy przypadek niewywiązania się przez Stany Zjednoczone ze swoich zobowiązań miał miejsce przy pierwszej emisji długu — środka płatniczego wyemitowanego przez Kongres Kontynentalny Stanów Zjednoczonych Ameryki. W czerwcu 1775 Kongres Kontynentalny Stanów Zjednoczonych, zlokalizowany w Filadelfii, reprezentujący 13 kolonii, wyemitował banknoty kredytowe (bills of credit) o wartości 2 milionów hiszpańskich dolarów frezowanych[1]. Banknoty kredytowe miały być spłacone w ciągu czterech lat, w czterech równych ratach. Następnego miesiąca przeprowadzono emisję na kolejny milion. Za nią poszła kolejna, trzecia emisja na trzy miliony. Następnego roku wyemitowano dodatkowo banknoty kredytowe na 13 milionów dolarów. Były to pierwsze „kontynentalne dolary”, które zostały użyte do sfinansowania wojny o niepodległość przeciwko Wielkiej Brytanii. Emisje kontynuowano aż do czasu, gdy w obiegu znajdowało się 241 milionów dolarów, nie licząc brytyjskich falsyfikatów.
Kongres nie posiadał władztwa podatkowego. Podatki nakładał każdy ze stanów odpowiedzialny za wykupienie części banknotów kredytowych, proporcjonalnie do liczby ludności. Zarządzanie banknotami zostało przekazane Ministerstwu Finansów w 1776. Odmówienie przyjęcia banknotów lub przyjęcie ich poniżej parytetu było karane poprzez odcięcie uszu i inne straszliwe kary.
Banknoty kredytowe zaczęły sukcesywnie tracić na wartości, gdy społeczeństwo zdało sobie sprawę, iż zarówno stany, jak i Kongres nie mają ani woli, ani zdolności do ich spłacenia. W grudniu 1779 Kongres ogłosił dewaluację banknotów w stosunku 38,5 do 1, co było równoznaczne z defaultem. W tych latach odmowa akceptacji banknotów stała się powszechna, a handel został zredukowany do barteru. Powodowało to chwilowe deficyty żywności i inne niedostatki.
Ostatecznie Kongres zgodził się zrealizować banknoty po kursie 1000 do 1. W tamtym okresie hiszpańskiemu dolarowi frezowanemu odpowiadało 0,82 uncji srebra. Przyjmując cenę uncji srebra z 2011 roku — 36 dolarów — szacunkowe skumulowane straty amerykańskiego społeczeństwa będące efektem pierwszego defaultu wyniosły około 7 miliardów dolarów.
Benjamin Franklin określił stratę obywateli jako podatek. Pamięć o cierpieniu i gospodarczym zamęcie spowodowanym przez ten „podatek” i podobne wyemitowane przez stany banknoty kredytowe wpłynęło na amerykańską konstytucję i znalazło odbicie w klauzuli zwanej Contract Clause wprowadzonej w 1789:
Żaden stan nie może: wchodzić w jakikolwiek traktat, sojusz lub konfederację; przyznawać listów kaperskich; bić monet; emitować banknotów kredytowych; uznawać innych rzeczy, poza złotymi i srebrnymi monetami, za prawne środki płatnicze w spłacie długów; uznawać winę i karać bez wyroku sądowego; nadawać normom prawnym mocy wstecznej; ograniczać poprzez prawo zobowiązanie wynikające z umów.
Niespłacenie długów krajowych
Oprócz emitowania banknotów, Kongres Kontynentalny pożyczał pieniądze zarówno w kraju, jak i zagranicą. Dług krajowy wynosił około 11 milionów dolarów hiszpańskich. Odsetki tego długu były płacone przede wszystkim z pieniędzy otrzymywanych od Francji i Holandii, w formie oddzielnych pożyczek. Kiedy to źródło finansowania wyczerpało się, Kongres przestał spłacać długi krajowe, poczynając od 1 marca 1782. Częściową rekompensatą było późniejsze uznanie dłużnych papierów wartościowych jako możliwą formę płacenia podatków i regulowania innych pośrednich opłat. Choć zasadniczo Kongres — poprzez Funding Act z 1790 — ogłosił całkowitą repudiację długów krajowych, to jednakże zaoferował zamianę ich na nowe na mniej korzystnych warunkach. Tym samym default znalazł swój wyraz w prawie federalnym.
Greenback default z 1862
Po wojnie o niepodległość Kongres Stanów Zjednoczonych przeprowadzał jedynie ograniczone emisje długu i środków płatniczych, pozostawiając problem finansów publicznych głównie stanom i prywatnym bankom. (Jednostki te regularnie nie wywiązywały się ze swoich zobowiązań, aż do paniki z 1837, w którym to roku nawarstwienie się stanowych defaultów doprowadziło do stworzenia pojęcia „repudiacji długu”.) W sierpniu 1861 bilans pomiędzy lokalnymi i federalnymi finansami zmienił się na zawsze. Wojna secesyjna skłoniła Kongres do stworzenia nowej waluty. Z powodu użytego zielonego koloru atramentu została ona nazwana „zieloną” (greenback). Pierwotnie greenbacki zostały wyemitowane na kwotę 60 milionów dolarów w formie weksli o nominałach 5, 10 i 20 dolarów. W każdej chwili istniała możliwość wymiany na złoto — jednemu dolarowi odpowiadało 0,048375 uncji złota. W mniej niż pięć miesięcy później, w styczniu 1892, Departament Skarbu Stanów Zjednoczonych nie wywiązał się ze swoich zobowiązań, tzn. nie był w stanie zapewnić wymienialności banknotów na złoto.
Po tym niepowodzeniu, Departament Skarbu wyemitował następne greenbacki — tym razem w formie legalnego środka płatniczego niewymienialnego na żądanie. Wyjątek stanowiła wymiana zagraniczna. Banknoty te nie mogły być użyte do uregulowania opłat celnych. W zależności od sytuacji wojennej, banknoty te wymieniano z dyskontem wahającym się od 20 do 40 procent. Środki na pokrycie waluty uzyskiwano emitując obligacje. Odsetki od obligacji płacono złotem uzyskiwanym z opłat celnych, dzięki czemu partii Lincolna udało się sfinansować wojnę secesyjną bez dalszych defaultów.
Liberty Bond default z 1934
Finansowanie rządu Stanów Zjednoczonych weszło na całkiem nowy poziom wraz z przyłączeniem się USA do Wielkiej wojny, znanej obecnie jako I wojna światowa. Nowe przedsięwzięcia obejmowały utrzymanie i obsługę floty handlowej, produkcję amunicji, wyżywienie i wyposażenie żołnierzy i inne kosztowne wydatki, nierealizowane lub realizowane na dużo mniejszą skalę w przeszłości.
W celu sfinansowania tych przedsięwzięć Kongres wyemitował serię obligacji znaną jako Liberty Bonds. Emisja rozpoczęła się w roku 1917. Początkowe serie były zamienialne na późniejsze emisje, odznaczające się coraz lepszymi warunkami. Rolowanie długu poprzez czwartą edycję Liberty Bonds miało miejsce 24 października 1918. Dług wynoszący 7 miliardów dolarów rozłożono na 20 lat, przy rentowności obligacji 4,25 procent i zamienialności na złoto po cenie 20,67 dolarów za uncję.
Zanim Franklin Roosevelt objął urząd prezydencki w 1933, wypłata samych tylko odsetek była poważnym obciążeniem dla Skarbu Państwa. W rządowym skarbcu znajdowało się złoto o wartości zaledwie 4,2 miliardów dolarów. Oczywiste było, że kiedy w 1938 nadejdzie termin zapadalności niemożliwa będzie wypłata kwoty głównej zadłużenia, nie mówiąc już nawet o zrealizowaniu innych, znacznych wydatków i zobowiązań związanych z zadłużeniem. Od roku 1890 Skarbowi Państwa brakowało złota. Aby pokryć ten deficyt emitowano obligacje, zdobywając złoto na pokrycie odsetek z poprzednich emisji. Efektem był całkowity dług w wysokości 22 miliardów dolarów. Ilość złota potrzebna na wypłatę samych tylko odsetek stawała się niewystarczająca.
W tej sytuacji Roosevelt zdecydował się na niewywiązanie się ze zobowiązań wobec wszystkich krajowych posiadaczy papierów dłużnych poprzez odmowę wymiany na złoto dla Amerykanów i dewaluację dolara o 40% wobec walut obcych. Podjęcie tych kroków umożliwiło Departamentowi Skarbu częściową wypłatę i utrzymało wymienialność walut z kluczowymi partnerami handlowymi Stanów Zjednoczonych.
Jeśli przyjąć aktualną cenę złota 1550 dolarów za uncję, całkowita strata inwestorów spowodowana dewaluacją wyniosła około 640 miliardów dolarów o sile nabywczej z 2011 roku. W sumie rezultatem defaultu było nasilenie się depresji i ograniczenie handlu w latach trzydziestych. To z kolei przyczyniło się do wywołania II wojny światowej.
Niespodziewany default z 1979 roku
Departament Skarbu przypadkowo nie wywiązał się ze zobowiązań wynikających z emisji małej liczby obligacji podczas kryzysu związanego z limitem długu z 1979. Z powodu zamieszania administracyjnego, 120 milionów obligacji mających terminy zapadalności 26 kwietnia, 3 maja i 10 maja nie zostało spłaconych zgodnie z określonymi warunkami. Departament Skarbu w końcu zapłacił wartość nominalną obligacji, ale pomimo tego wniesiono pozew zbiorowy i w sądzie federalnym Centralnego Regionu Kalifornii odbył się proces sądowy — Claire G. Barton vs. Stany Zjednoczone. Sprawa dotyczyła wypłaty przez Skarb Państwa dodatkowych odsetek za zwłokę.
Rząd, chcąc uniknąć dalszego rozgłosu, zdecydował się dać poszkodowanym inwestorom to, czego chcą. Z ekonomicznego punktu widzenia końcowym rezultatem całego tego zdarzenia był niewielki wzrost oprocentowania obligacji skarbowych.
Co stanie się w sierpniu 2011?
Wielu ludzi zastanawia się nad możliwością ogłoszenia niewypłacalności przez Departament Skarbu 3 sierpnia 2011 roku, kiedy to — zgodnie z przewidywaniami departamentu — nie będzie on w stanie uregulować wszystkich wydatków bez dodatkowych pożyczek.
Jest jednak mało prawdopodobne, iż default nastąpi już teraz. Z historycznego punktu widzenia rządy stawiają wydatki na obsługę długu ponad wszystkimi innymi wydatkami. Jeśli finansowanie poprzez dług stanie się niemożliwe, Departament Skarbu najpierw przestanie finansować inne wydatki, zaczynając od „zbędnych”, uznaniowych wydatków, a dopiero w ostateczności przestanie finansować wydatki sztywne.
W ostateczności wszystkie straty zostaną przerzucone na Rezerwę Federalną. Fed posiada około 1,6 biliona dolarów w formie długu wyemitowanego przez Departament Skarbu. Zmuszając Rezerwę Federalną do zakupu transzy długu Skarbu Państwa i ogłaszając niewypłacalność na papierach wartościowych niebędących w posiadaniu inwestorów, Stany Zjednoczone są w stanie przekładać w czasie ogłoszenie niewypłacalności wobec prawdziwych inwestorów w zasadzie bez końca.
[1] Hiszpański dolar frezowany (the spanish milled dollar) jest terminem używanym na określenie monet o wartości 8 realów wybijanych na prasie w latach 1732–1826. Nazwa wywodzi się ze sposobu produkcji — monety wykonywane były na frezarkach. Dzięki tej technologii hiszpańskie monety stały się podstawą światowego systemu monetarnego. Przypis tłumacza na podstawie
http://www.coinsite.com/content/faq/8RealesMilledPillar.asp.
http://mises.pl/blog/2011/08/14/chamberlain-krotka-historia-bankructw-usa/
_________________
JerzyS
"Prawdziwa wiedza to znajomość przyczyn."
Arystoteles
Wiki2
Wykop2
Linki
Szukaj
Ekipa
Rejestracja
Zaloguj
